Moğolların tarihi lideri Cengiz Han’ın adı koyulmuş olan ne çoktur aramızda, değil mi?

 

Kimimizin babası, kimimizin kardeşi, kimimizin akrabası, kimimizin arkadaşı… Çoğumuzun etrafında vardır bir tane Cengiz ismi…

 

Cengiz Han’ın tarihteki gerçek yüzünü öğrenince şaşırmıştım, biliyor musunuz? Örnek alınacak, özlenilecek, gurur duyulacak, hayırla yâd edilecek bir şahısmış gibi ismini yaşatmış durmuşuz.

 

Gerçi, çocuğuna Cengiz ismi koyanların hemen hemen hepsi Cengiz Han’ın tarihteki yüzünü bilmiyordur. Onu bir kahraman, bir gurur duyulacak kişi, bir hayırlı kişi olarak bilmiştir; ki evladına Cengiz adını koymuştur. Veya kiminin babasının, dedesinin adıdır, çocuğuna vermek zorunda kalmıştır.

 

Cengiz Han, evet cesurdur, evet dürüsttür, ama zalimin tekidir, ama vicdansızın tekidir, ama barbarın tekidir, ama katilin tekidir, ama bozguncunun tekidir, ama koskoca Asya kıtasına kan kusturmuş uğursuzun tekidir…

 

*

 

1162 yılında bir Moğol beyinin çocuğu olarak doğar Cengiz. Asıl adı Timuçin’dir. Cengiz sonradan aldığı anlamı bilinmeyen bir isimdir.

9 yaşındayken kendinden bir yaş büyük bir kızla evlenir.

 

Kısa zamanda Moğollar arasında adı duyulur. Moğolları tek çatı altında toplar. Moğolların etrafındaki Türk devletlerini yola getirir. Çinlililerle uzunca bir süre savaşır. Kumdan bile çok olan Çinlileri hayattan bezdirir savaşlarıyla. Uzun bir kuşatmadan sonra başkent Pekin düşer. Pekin’e giren Cengiz’in ordusu tam yüz gün yağma yapar. Görkemli sarayları, tapınakları, anıtları ve bahçeleri yakar yıkar. Şehirdeki insanları çoluk çocuk kadın demeden sinek öldürür gibi öldürür.

 

Büyük bir başarı sağlamış gibi ülkesine döner Cengiz.

 

Cengiz’in ajanları batıdaki İslam ülkelerinde fink atmaktadır. Cengiz’e istihbarat bilgileri sunmaktadır.

 

Harzemşah ülkesine gitmiş bir ticaret kervanı, Harzemşahın bir valisi tarafından tutuklanıp idam edilir. Kervan içerisinde Cengiz’in önemli bir ajanı vardır. Bunun haberini alan Cengiz, Harzem ülkesine karşı intikam duyguları besler. Harzem yolunda ilk engel olan Karahitay Krallığını tarihin derinliklerine gömer.

 

Yıl 1115 dolaylarıdır. Harzemşah ülkesi İslam dünyasının en güçlü devletlerinden biridir. Halk henüz farkında değildir ama yakında cehennemi ölmeden görecektir. Menfaatine düşkün saftirik ve korkak yöneticiler zulmün gelişini biraz hızlandırırlar.

Cengiz öyle bir girer ki Harzem ülkesine. Ülkenin feleği şaşırır. Yakarak yıkarak… Çoluk çocuk demeden öldürerek… Aman dileyene bile acımayarak. Dönemin gelişmiş ilim ve bilim şehri olan Semerkant’ı, Buhara’yı yakarak, yıkarak… Taş üstünde taş, omuz üstünde baş komayarak…

 

Harzem ülkesinin şahı Muhammet, tam bir korkaktır, Hazar Denizinde bir adaya kaçar, kısa sürede hastalanır ölür. Oğlu Celaleddin’e ise babası pek değer vermez. Fitneci anasının isteğiyle Celaleddin’in küçüğünü tahtına varis gösterir Muhammet. Muhammet korkup kaçınca, varis oğlu tahta çıkar. Canavar Cengiz’i görünce hemen tahtı abisi Celaleddin’e devreder.

 

Celaleddin… O ne Celaleddin’dir ki, Cengiz’i gerçek anlamda bir o zorlamıştır. Cengiz’le kahramanca mücadele etmiştir. Asla teslim olmamış, şehir şehir kendine asker toplamış, Cengiz’le savaşmıştır. Cengiz bile onu takdirle izlemiştir.

 

Harzem devletinin kolunu kanadını kıran Cengiz, yelkenleri kuzeye çevirir. İstikamet Rusya’dır. Kısa zamanda geniş Rusya topraklarını da fetheder.

 

1227 yılında ölür. Koskoca Asya kıtasını oğullarına miras bırakmıştır. Milyonlarca insanın ahı da yanına kâr kalmıştır.

 

*

 

Hristiyanlığın orta çağa girmesine neden, batıya ağır tahribatlar veren Kavimler Göçü olmuştur. Kavimler Göçü batı insanın psikolojik yapısında derin yaralar açmıştır. Korku yoldaşları olmuştur. Ekmek, su gibi insanları dine muhtaç etmiştir. Akılcı, özgür düşünceler doğmadan öldürülmüştür.

 

İslam dünyası ise Farabi’leri, İbni Sina’ları, Kindi’eri, Harezmi’leri, Hayyam’ları, çıkardığı bir altın çağda, büyük zalim Cengiz’in, ve Cengiz’e tapar derecede bağlı ordusunun doğu diyarında az görülmemiş, cehennemi hiç mi hiç aratmayan zulmüyle tanışır. Önemli ilim ve bilim şehirleri yakılır yıkılır, çoluk çocuk demeden öldürülür, ilim ve bilimle uğraşanlara büyük zararlar verilir. Kütüphaneler yağmalanır, kitaplar nehirlere dökülür. Cengiz’in torunu Abbasi halifesini aşağılık bir şekilde öldürür Masal şehri olan Bağdat’ı yakar, yıkar. Muazzam kütüphaneyi Dicle’ye döktürür. Bölgede yaşayan insanların psikolojileri müthiş bozulmuştur. Korku can ciğer dostları olmuştur. Birikimler heba olmuştur. Bu ruh hali Müslümanları daha çok dogmatikliğe, sorgulamadan inanmaya, mukallitliğe yani taklitçiliğe iter; İslam dünyası girmiştir artık bir orta çağa…

 

Hristiyanların orta çağı yaklaşık 1100 yıl sürdü. İslam’ın orta çağı henüz 800 senelik. Daha var bir 300 yıl…

 

*

 

Tarihte olanlar bugünün şartlarıyla eleştirilmez diye bir algı vardır. Ben pek katılmam bu algıya. Çünkü tarihi masumlaştırmaktan başka bir şey değildir bu.

 

Tarihi bugünün şartları değil de, o dönemde iyi olmayı başarabilmiş olana bakarak değerlendiririm. Misal, Karahitay Krallığı feth ettiği ülkelerdeki eski hanedan yapısını bile bozmazmış, sadece itaat ve vergi beklermiş. Karahitay Krallığı Cengiz’den biraz önce yaşadı, yaşıyordu; hatta Karahitay’ı yıkan Cengiz’dir.

 

Böyle güzel bir örnek çıkarırsa tarih, çıkardığı kan emici, barbar bal gibi eleştirilir.

 

75 sene önce büyük bir katliama imza atan Adolf Hitler, ‘beni gününün şartlarıyla yargılama’ dese, yüzyıl önceki İttihat Terakkiciler ‘bizi gününün şartlarıyla yargılama’ dese, beş yüz yıl önceki İspanyol ve Potekizli zalim denizcileri ‘bizleri gününüzün şartlarıyla yargılamayın’ dese, daha üç yüz yıl önce Afrika’dan Amerika’ya istif halinde gemilerle siyahi köle taşıyan gözü dönmüş tüccarlar ‘bizi gününün şartlarıyla yargılama’ dese, ne diyebilirsin?

 

*

 

Cengiz Han üzerine kitaplar önermek isterim:

 

Leo de Hartog – ‘Dünya Fatihi Cengiz Han’ (Biyografi)

W. Yan – Son Denize Kadar (Roman)

Yavuz Bahadıroğlu – Buhara Yanıyor (Roman), Elveda Buhara (Roman)

Ahmet Yılmaz Boyunağa – Kan ve Gül (Roman)

 

*

 

Derslerime giren tarih hocalarından şunu çok işitmişimdir:

 

Cengiz Han’ın akınlarının iki olumlu faydası olmuştur.

 

1- Anadolu’nun Türkleşmesini sağlamıştır.

2- Hasan Sabah’ın fitne yuvası Alamut’u tarihin derinliklerine gömmüştür.

 

Aklınca barbara iyi yönden bakıyorlar. Keşke Maveraünnehirde kalsaydık da, bu acılar yaşanmasaydı, Anadolu kozmopolitliğine devam etseydi diyen yok…

 

Not: Lütfen baştaki eleştirimi yanlış anlamayın. Cengiz ismindeki kimseyi sorgulamıyorum. Sorguladığım bunun devam etmesi, gerçek yüzü bilinmemesi, kahraman olarak telakki edilmesi…