“BURASI BÖYLE, ORASI ÖYLE…!”

GARİP VE TUHAFIN KALBİNE;

AYNANIN DİĞER TARAFINA

KISA BİR YOLCULUK

“Dünyayı görmek için bir kum tanesinde

Ve cenneti bir yaban çiçeğinde,

Yakala sonsuzluğu avcunun içinde

Ve bir saatin içinde ebediyeti…!”⁽¹⁾

(William Blake)

     Dün gece rüyamda gördüm; bir “görme(-rü’yet)-teori(theoría)”, olsa gerek bu…! “Bedenimin her bir hüc-resi tüm kozmosu barındırıyordu! Her yaprak, her yağmur damlası ve her bir toz tanesi de öyle…!” Tıpkı İngiliz şair, William Blake’in (1757-1827) yukarıdaki ünlü şiirinde olduğu gibi…

     Klasik düzen(-şehâdet âlemi: explicit order)de böyle, örtük düzen(-gayb âlemi: implicit order)de öyle…!”, demek istiyorum. Neyi, nasıl yani…!?

     Açımlayalım.

     Oldum olası “aynalar”a ve daha da önemlisi “aynaların sırları”na hep dikkat kabartmışımdır. Hani, laf aramızda hem, “albenili-göz alıcı” hem de dikkatlere kaldırılacak kadar “atraktif-atraktörel(cazibeli-çekici)” ve bir o kadar da “gizemli”…! Yok, yok; burada ben genelde kadınların, aynalı şifonyer ve/veya aynalı konsol başlarında ya da, kuaförde aynalar karşısında; “ayna ayna, söyle bana: bu cihanda benden daha güzeli var mı!?” kabilinden bir sohbette bulunmayacağım. Bu ayrı bir fasıl…! Şimdiki “atribümüz(temel hassamız, öznite-liğimiz)” ondan çok ama çok daha önemli ve “kardinal(ana-temel) bir mesele…! Peşrevi-dibaceyi fazla uzatıp da insanları daha fazla germeyeyim. Konuya direk dalıyorum.

     “Entite” varlıklar dünyası, diyorum. Bir “plân” var; bir “ön-plân” bir de, “arka-plân/fon(phon-backgro-und)”…! Şimdi ben evrenle “senkronize(eşzamanlı)” olarak buradan(“zaman mekân -bağımlılık”tan) oraya (zaman mekân -bağımsızlık”a) salınıp-iniyorum! “Garip ve tuhafın kalbi”ne; “aynanın diğer tarafı”na…! Ha(y)di hayırlısı…!

     Bir “aşma(transcend)”, bir “infilâk;dışa patlama-yayılma(explosion)” ve/veya bir “sudȗr(-procession)” bir “feyz(-émanation)” ya da, bir “akış(flux-flow)” hâli ki bu “hâl” bu “fenomen(görüngü: sıradışı olay)”; “Küme Teorisi(Set Theory)”⁽²⁾, “Kategori Teorisi(Category Theory)”⁽³⁾, “Bütünlük & Örtük/Saklı Düzen(Wholeness and The Implicate Order)”⁽⁴⁾ ile “Kuantum Mekaniksel Sistem”⁽⁵⁾nden hareketle, “TEMEL GERÇEK-GERÇEK(GROUND REAL-REALITY)”^(*)den sudȗr eden ve/veya O’nun tecelliyâtının “emerge”^(**) olduğu (belirip-ortaya çıktığı) bir “Birleşik Alan(Unified Field)” ki o da, “Örtük/Saklı Düzen”i nam-ı diğer “Mutlak Gayb Âlemi”ni doğurmuş görünüyor, âdeta…! Hem de, “holo-holografik” ve/veya “metamorfik(başkalaşan-dönüşen)” bir biçimde “başkalaşım-dönüşüm(métamorphose)”, açılım; böylesine bir doğuş…!

    ^(*)[“TEMEL GERÇEK-GERÇEK(GROUND REAL-REALITY)”: Hemen belirtelim; burası “tanımsız-tanımlanamaz” olan, “sınırsız-sonsuz” ve hiçbir “soyutlama” ve “somutlama”nın olmadığı(-yapılamayacağı) bir “fenomen”dir, dikkat…!]

      ^(**)[İngilizce “emergence” -Fransızca “émergence(emerjans)”- kelimesinin anlamı, “rafinasyon/kristalizasyon” yani, bir “üst aşamaya progresif(adım adım ilerleyen/artan kompleksiteli; ilerlemeci, gelişimsel) olarak sıçrayıp çıkmak, zuhur etmek” anlamındadır.]

     Durun, henüz bitmedi salınıp-inişim! “Garip ve tuhafın kalbi”ne; “aynanın diğer tarafı”na…!  Derken, işte karşımızda “Kuantum Alan-Kuantum Evren(Quantum Field-Quantum Universe)”…! O da, “modern bi-limsel” yaklaşıma göre, çevreyle olan “enteraksiyon(karşılıklı etkileşim)” sonucu “süperpozisyon(toplamsallık-üst üste bindirme; çakışma)”un bozulması yoluyla “dekoherans’ı(eşevresizliği)” tetiklemiş yani, “koheran (uyumlu-tutarlı)” hâl bozulmuş ve “Klasik Domeni”, şu bilindik ama “gerçekmiş” gibi görünen “Aparan(Gö-rünür) Fiziksel Realiteler Evreni”ni hâsılı, “yanılsamalı dünya”mızı ilmî ifadeyle, “Açık Düzen”i nam-ı diğer “Şehâdet Âlemi”ni intaç ettirmiş yani, sonuçlandırmıştır[Bir diğer ilmî alternatif yoruma göre ise, bu “Klasik Domen”; “Örtük-Saklı Düzen: Mutlak Gayb Âlemi”nin etkileşimi sonucu kendini açığa vurmuştur! Yani, “Kuantum Alan-Kuantum Evren” de, “Açık Düzen: Şehâdet Âlemi” de “Örtük-Saklı Düzen: Mutlak Gayb Âlemi”nden açılan “iki pencere-kanal” konumundadır]!

     İşte “aynalar” burası, “aynanın sırları” ise orası…! Sanma ki bütün numara aynalardadır! Asıl “number one(bir numara)” olan, “aynaların sırları”dır! Daha da “TEMEL(GROUND)”de en nihâyetinde de, tüm bunların arka-planındaki “O KARDİNAL GİZLİ FAKTÖR”dedir, ne varsa ne yoksa hepsinin “Mutlak Sahibi Olan” yani, “TEMEL GERÇEK-GERÇEK(GROUND REAL-REALITY)”tedir!

     “Plan” da, “ön-plan” da, “arka-plan” da hepsi; “holo-holografik” ve/veya “metamorf(oloj)ik” bir biçimde başkalaşım/dönüşüm-açılım geçiriyorlar!

     “Metamorfik” dedim de, aklıma geldi. Yok, aslında bu sözün gelişi… O zaten yukarıdan beri hep aklım-da…! “Tırtıl-Kelebek Metamorfizmi” diyorum. Bu proseste(süreçte-işlemde) olup-biten; tırtılın “genom’u (kalıtım birimi; bir gamette bulunan ve bir türe özgü olan genlerin tümü)”, yani “DNA”sı değişmeksizin sadece “fenom”un(“dış yapı’nın; “genom”daki her bir genin etkileşimi ile oluşturulmuş bütün “fenotipler”in), “morfolojisi”nin değişime uğramasıdır; hepsi bu! Şimdi, bir kez daha yeniden salınıp-iniyorum, buradan oraya: “garip ve tuhafın kalbi”ne; “aynanın diğer tarafı”na…!  Buradaki “DNA”ya karşılık gelen orada yani “örtük düzen”deki “Meta-meta-meta…Kod” sabit kalmak kaydıyla, oranın “Meta-meta-meta…Fenom”, yine “metamorf(oloj)ik” bir başkalaşım/dönüşüme uğrayarak şu klasik düzenimiz “tırtılın kelebeğe dönüşmesi” gibi, açığa çıkmaktadır! Şu klasik evrenimiz örtük düzende, kendi içine “holo-holografik” olarak “katlanmış (folded)” bir biçimde zaten oradadır da…! İşte bu hâlin “açığa çıkışı(unfold)” böylesi bir prosese tabidir. Sizin anlayacağınız, burası oranın, kodu muhafaza edilerek şekil değiştirmiş-başkalaşım geçirmiş hâlidir! Oranın yani, örtük düzenin bütün hâllerine de, içinde “sonsuz potansiyel haller”i barındırdığı, içinde her hâlin “içkin-mündemiç(immanent-inhérente)” olduğu için kısaca, “SONSUZ POTANSİYEL(INFINITE POTENTIAL)”⁽⁶⁾ denilebilir! Oradaki bir “holo-hareket(holo-akış)”in, “dalga boyu”nda gözlenen “tepe” noktası, buradaki açığa çıkmış bir “varlık-varoluş”a, “çukur” noktası da “yokluk/yok oluş”a karşılık gelir ki bu yokluk/yok oluşun anlamı ise, “tekrar geldiği-çıktığı yere iadesi; geri dönüş”ü anlamındadır.     

     Buradan hareketle, gerçekten de şu klasik düzendeki entitenin tüm gerçekliği, adına “holoeylem-holoakış” denilen “fenomen”in “holografik” ve/veya “metamorfik” birer görünümlerinden ibarettir; o kadar! İşte bu farklı görüntülerini “şeyler” diye tanımlamak yerine -ki “şeyler” kullanımı bir “soyutlama alışkanlığı”dır- onlara “göreceli olarak bağımsız(-kendi özgün niteliklerine sahip) altbütünler”⁽⁷⁾ demek, daha doğru bir ifadelendirme olacaktır. Bu bağlamda zaten “bilinç(consciousness: şuur)” de köken itibariyle “maddenin daha sübtil(ince-inceltilmiş) bir biçimi”nden ibarettir! Dolayısıyla bilinçle madde arasındaki herhangi bir ilişkinin temeli, bizim “kendi gerçeklik düzeyimiz”de değil, “örtük düzen”in derinliklerinde yatar. “Epistemolojik (bilgibilimsel-bilgikuramsal) seviyeler”den de yola çıkıp buradan da bir “ontolojik sentez(varlıkbilimsel bireşim)” girişiminde bulunursak, “tüm maddenin çeşitli gizlenme ve açığa çıkma evrelerinde ‘bilinçlilik’in olduğu” sonucuna ulaşırız. Dahası, “yaşam ve zekâ” da; yalnızca “madde”nin değil, “enerjinin”, “uzayın”, “zamanın”, “tüm evreni oluşturan kumaşın” ve bizim holoeylem-holoakıştan soyutladığımız, yanılgıya düşe-rek ‘ayrı şeyler’ gibi gördüğümüz “her şeyin içinde”dir! Son tahlilde, bilincin ve yaşamın (ve aslında her şeyin) evrenin içinde bir arada topluca bulunduğunu dillendiren “holistik paradigma”nın aynı derecede çarpıcı bir başka yönü de şudur: “Bir hologramın her parçasının bütünün imgesini taşımakta olduğu gibi, evrenin her bir parçası da tümünü içermektedir!”

     Bunun anlamı şudur: “Nasıl ulaşabileceğimizi bilirsek ‘Andromeda’ galaksisini sol elimizin başparmağı-nın tırnağında da bulabiliriz! Aynı zamanda Kleopatra’nın Sezar’la ilk karşılaşmasına da tanık olabiliriz! Çünkü “ilke” olarak “tüm geçmiş ve tüm geleceğin imaları uzay ve zamanın en ufak bölümüne varıncaya dek her yere yayılmış durumdadır!”⁽⁸⁾         

     Sözün özü, orası “örtük düzen(-gayb âlemi: inplicit order); “aynaların sırrı”…! “Garip ve tuhafın kalbi”; “aynanın diğer tarafı”…! Orada işler öyle…! Peki, ya burada ne var, ne yok…? Dediğim gibi, burası da “klasik düzen(-şehadet âlemi: explicit order)”; “aynalar”, diyorum! Daha ne olsun!? Tıpkı bilincin beyindeyken “parçacık”, beynin dışındaykenki “dalgacık” hâli gibi, “parçacıkla dalgacık hâllerinin arasında salınıp-duruyoruz” işte…! Aman ha, “aynalar”ın “albenili-göz alıcı” aldatmacasına kanıp-yanılsayarak, kendinize “yazuk” etmeyiniz! Zira asıl “atraktif-atraktörel(cazibeli-çekici)” olansa, “aynaların sırları”ndadır! Daha da “TEMEL(GROUND)”de; en nihâyetinde de, tüm bunların arka-planındaki “O KARDİNAL GİZLİ FAK-TÖR”dedir, ne varsa ne yoksa hepsinin “Mutlak Sahibi Olan” yani, “TEMEL GERÇEK-GERÇEK (GROUND REAL-REALITY)”dedir, ve’s-Selâm…!

     “Tatlı bir yalan söylersen on kişi seni alkışlar, acı bir gerçek söylersen sekiz kişi sana saldırır. Ama iki kişi sorgulamaya başlar!”⁽⁹⁾

     O “iki kişi”ye selâm olsun!

     ⁽¹⁾ Bkz. BLAKE, William; “The Complete Poetry and Prose”, (Newly revised ed.), -Erdman, David V. (ed.)-,  Anchor Books. p. 490, 1988 & TALBOT, Michael; “The Holographic Universe-1991(Holografik Evren)”, İngilizceden Çev. Gülar Tekçe, s. 83, Omega Yay., İstanbul, 2015.  

         ⁽²⁾ Geniş bilgi için bkz. Mac LANE, Saunders;  “Mathematics, Form And Function” , New York: Springer-Verlag, (1986) & FER-REIRÓS, José; “Labyrinth of Thought: A History of Set Theory and its Role in Mathematical Thought” , Birkhäuser,  (2007) & ZER-MELO, Ernst; “Unter-suchungen über die Grundlagen der Mengenlehre-I” , Mathematische Annalen, 65 (2): 261–281,  (1908)-(English translation): Heijenoort, Jean van, “Investigations in The Foundations Of Set Theory”, From Frege to Gödel: A Source Book in Mathematical Logic, 1879-1931, Source Books in the History of the Sciences, Harvard Univ. Press, pp. 199–215, 1967 & BOOLOS, George;  “Iteration Again”, Philosophical Topics, 17: 5–21, (1989), Reprinted in: Boolos, George “Logic, Logic, and Logic” , Harvard University Press, pp. 88–104 (1998) & POTTER, Michael; “Set Theory and Its Philosophy”, Oxford University Press, 2004. Ayrıca bkz. https://en.m.wikipedia. org/wiki/Mac_ Lane_set_theory & https://en.m.wikipedia.org/wiki/S_(set_theory).[Erişim Tarihi:26.03.2019].

       ⁽³⁾ Geniş bilgi için bkz. Mac LANE, Saunders;   “Categories for the Working Mathematician”,  Graduate Texts in Mathematics, 5 (2nd ed.), p. 18, Springer-Verlag,  1998[“As Eilenberg-Mac Lane first observed, 'category' has been defined in order to be able to define 'functor' and 'functor' has been defined in order to be able to define ‘natural transformation’.”] & EILENBERG, Samuel & MacLANE, Saunders; “General Theory Of Natural Equivalences”, Transactions of the American Mathematical Society, 58: 247, (1945) & ROSEN, Robert; “The Representation Of Biological Systems From The Standpoint Of The Theory Of Categories”, Bulletin of Mathematical Biophysics, 20: 317–341, (1958) & GEROCH, Robert; “Mathematical Physics” ([Repr.] ed.),  p. 7, University of Chicago Press, Chicago, 1985 & MARQUIS, Jean-Pierre; “From a Geometrical Point of View: A Study of the History and Philosophy of Category The-ory”, Springer Science & Business Media & AWODEY, Steve;  “Category Theory”, Oxford Logic Guides, 49 (2nd ed.), Oxford University Press.,  (2006) 2010. Ayrıca bkz. https://en.m.wikipedia.org/wiki/Category_theory. [Erişim Tarihi: 26.03.2019].

       ⁽⁴⁾ Geniş bilgi için bkz. BOHM, David; “Wholeness and thè Implicate Order”, London: Routledge & Kegan Paul, 1980 & BOHM, David; “Hidden Variables and the Implicate Order” in “Quantum Implications”, (ed. Basil J. Hiley ve F. David Peat), London: Routledge & Kegan Paul, 1987 & WEBER, Renee; “The Enfolding-Unfolding Universe: A Conversation with David Bohm” pp. 73, 83-84, “The Holographic Paradigm”, ed. Ken Wilber, Boulder, Colo.: New Science Library, 1982.

         ⁽⁵⁾ Geniş bilgi için bkz. KÀROLYHÀZY, F.: 1966, 1986 tarihli çalışmalarına (:KÁROLYHÁZY, F.; “Gravitation And Quantum Mechanics Of Macroscopic Objects”, IL Nuovo Cimento A 1966, 42, 390–402; KAROLYHAZY, F, Frenkel; “A And Luk´Acs B 1986 On The Possible Role Of Gravity in The Reduction Of The Wave Function Quantum Concepts in Space And Time” -ed PENROSE, R. and ISHAM, C J.- (Oxford: Clarendon); KÁROLYHÁZY, F.; “Gravitáció És A Mak-Roszkopikus Testek Kvantummechanikája”, Magy. Fiz. Folyóirat, 12, 24–85 1974 & FRENKEL, A. A; “Kvantummechanika Károlyházy Modellje”, Fiz. Szle. 2012, 62, 310–313) & PENROSE, Roger; 1989, 1994, 1996 tarihli çalışmalarına (:PENROSE, R; 1996, “Gen. Rel. Grav”. 28 581–600 ISSN 0001-7701 & PENROSE, R.; “In Quantum Theory And Beyond” -ed. E. A. Bastin-, Cambridge University Press 1971 & PENROSE, R.; “Newton, Quantum Theory And Reality”. In 300 years of gravity -ed. S. W. Hawking & W. Israel-, Cambridge University Press 1987 & PENROSE, R.; “The Emperor’s New Mind”, Oxford University Press. 1989 & PENROSE, R.; “Shadows Of The Mind”, Oxford University Press 1994 & PENROSE, R.; “On Gravity’s Role in Quantum State Reduction”, “Gen. Relativ. Grav.”, 28, 581-600 1996 &  PENROSE, R.; “On Understanding Understanding”, Int. Stud. Phil. Sci., 11, 7–20 Vb.) 1997 & RAZAVY, Mohsen; “Quantum Theory of Tunneling”, World Scienti-fic. ISBN 981-238-019-1, (2003) & VILENKIN, Alexander & WINITZKI, Serge; “Particle creation in a tunneling universe”, Physical Review, D 68 (2): 023520. arXiv:gr-qc/0210034, (2003) & https://tr.wikipedia.org/wiki/Kuantum_t%C3% BCnelleme.  [Erişim Tarihi: Ağustos, 2017] & ÖZENLİ, Sertaç; “İlmî Sohbetler”, ss(T)1-34, (Akılsal Foksiyonlar-Şuur ve Kuantum Teorisi), Karakuşlar Yay., Adana, 1999 & İNAN, Yalçın; “Kozmos’tan Kuantum’a”, c. I-II, Mavi Ada Yay., İstanbul, 2000 & KAPTAN, Kubilay(Yrd.Doç.Dr.); “The Inter-pretation of Quantum Theory and Role of Nature(Kuantum Teorisinin Yorumu ve Doğanın Rolü)”, MAKÜ-Uyg. Bil. Derg., 1(1), ss.19-28, 2017 & BERKMEN Hâluk(Doç. Dr.); “Kuantum Bilgeliği ve Tasavvuf”, (3. Baskı), Sistem Yay., İstanbul, 2009[& Aura Yay., (1.Baskı), İstanbul, 2015]  & “Ürün Dirier’in Doç. Dr. Hâluk Berkmen’le (22.11.2015 tarihli) Yaptığı Söyleşi”; Karar İnternet Gazetesi; https://www. karar.com/hayat-haberleri/evliyalar-kuantum-fizigi-mi-biliyor-55486#. [Erişim Tarihi: 12.07.2019] Ayrıca bkz. https://eksisozluk.com/kuan-tum-mekanigi--231932?p=3. [Erişim Tarihi:12.07.2019].

         ⁽⁶⁾ Geniş bilgi için bkz. PEAT, F. David; “Infinite Potential: The Life and Times of David Bohm”, Reading, Massachusetts: Addison Wesley, 1997 & HOLLAND, Peter R.; “The Quantum Theory of Motion: an account of the de Broglie-Bohm Causal Interpretation of Quantum Mechanics”  Cambridge University Press., Cambridge, 2000 &  ALBERT, David Z.; “Bohm's Alternative to Quantum Mechanics”, Scientific American & BOHM, David & HILEY, Basil; “The Undivided Universe: An Ontological Interpretation of Quantum Theory”, edition published in the Taylor & Francis e-library 2009, (first edition Routledge, 1993).

       ⁽⁷⁾ Geniş bilgi için bkz. BOHM, David; “Wholeness And The Implicate Order”, p. 205, London: Routledge & Kegan Paul, 1980 & BOHM, David; “Hidden Variables and the Implicate Order” in “Quantum Implications”, (ed. Basil J. Hiley ve F. David Peat), London: Routledge & Kegan Paul, 1987.

       ⁽⁸⁾ Bkz. TALBOT, Michael; “The Holographic Universe-1991(Holografik Evren)”, İngilizceden Çev. Gülar Tekçe, s. 83, Omega Yay., İstanbul, 2015.

       ⁽⁹⁾ Bkz. RUSSEL, Bertrand; “tr.pinterest.com › ... › Felsefe › Philosophers”, https://tr.pinterest.com/pin/811210951611907254/. [Erişim Tarihi:12.07.2019].

Zeki Coşkunsu